Reeds vele Ministers van Justitie beten er in het verleden de tanden op stuk: de uitvoering van gevangenisstraffen. Het blijft een pijnpunt in België. De huidige Minister wil er werk van maken.
Al veel te lang worden korte straffen onder de drie jaar systematisch niet uitgevoerd, of automatisch omgezet in elektronisch toezicht. Minister Van Quickenborne heeft nu de ambitie om daar verandering in te brengen…..
De verandering werd eigenlijk al aangekondigd in 2006 toen wet ter uitvoering van de korte straffen (Wet Externe Rechtspositie of WERP) werd goedgekeurd. in de praktijk veranderde er echter niets omdat deze wet niet in werking getreden is (tekort aan personeelscapaciteit).
Hier wil de Minister dus nu verandering in brengen. De inwerkingtreding van de volledige wet was reeds voorzien op 1 oktober 2020, doch ook dit werd enkele keren uitgesteld. Telkens wegens onvoldoende beschikbaar personeel op de uitwerking ervan in praktijk te brengen.
De Minister maakt zich sterk dat het vanaf 1 september 2022 wel zover zal zijn. Een grote verandering voor gestraften, advocaten en eigenlijk iedereen op het werkveld van Justitie ….
Wanneer iemand momenteel veroordeeld wordt tot een korte gevangenisstraf, wordt deze straf op heden in de regel automatisch omgezet in een elektronisch toezicht of gewoon niet uitgevoerd (voor wat betreft straffen onder de 6 maanden).
Deze maatregelen zijn er destijds gekomen om de overbevolking in de gevangenissen tegen te gaan.
De Minister bracht reeds alles in stelling om vanaf 1 september 2022 de straffen tussen twee en drie jaar effectief uit te gaan voeren.
Voor straffen korter dan twee jaar is zou het dan wachten zijn tot september 2023. Vanaf dan zouden de korte gevangenisstraffen aldus niet meer automatisch omgezet worden in een vrijlating of een enkelband, maar zal de strafuitvoeringsrechter zich hierover moeten buigen.
Het is de strafuitvoeringsrechter die dan zal oordelen over de uitvoering en het verloop van de gevangenisstraffen.
Maar wat dan met jet Eeuwige probleem van de overbevolking in onze gevangenissen ?
De Minister van Justitie plant als oplossing onder meer de inrichting van 15 verschillende detentiehuizen (I.e. “kleinschalige beveiligde huizen waar gedetineerden een begeleiding op maat kunnen krijgen”).
Hier zouden veroordeelden de korte gevangenisstraffen kunnen uitzitten, en vanaf de eerste dag aan hun re-integratie in de maatschappij moeten kunnen werken.
Een belangrijk aspect met betrekking tot de uitvoering van de korte gevangenisstraffen betreft het nut van dergelijke straffen. Internationale studies leren ons dat het recidivegevaar bij korte gevangenisstraffen zeer hoog is.
(Korte) gevangenisstraffen, al dan niet in combinatie met zware geldboeten, brengen de gedetineerde immers vaak in een negatieve spiraal van crimineel gedrag waar zij nog moeilijk uit geraken.
Alternatieve bestraffingsmogelijkheden, met de focus op juiste begeleiding en opvolging, zodat crimineel gedrag in de toekomst wordt vermeden en er geen nieuwe schade wordt toegebracht aan de maatschappij, genieten misschien wel de voorkeur.
Het valt alvast toe te juichen dat in het nieuwe Strafwetboek de gevangenisstraf expliciet als laatste redmiddel wordt genoemd. Na diverse keren te zijn uitgesteld, lijkt het dan eindelijk zo ver.
Of de Minister van Justitie de vooropgestelde deadlines wel zal halen en of de uitvoering van de korte gevangenisstraffen wel nut heeft, zal de toekomst moeten uitwijzen…. Time Will tell and it’s never over until the fat lady sings …