Is dat strafbaar, de politie filmen ?

Steeds meer burgers filmen de politie tijdens het uitoefenen van hun functies ( interventies, arrestaties, discussies ….). Sociale media zullen daar wellicht niet vreemd aan zijn …

Daarbij moeten we ook toevoegen dat op deze manier al in verschillende zaken buitensporig geweld aan de kaak kon worden gesteld. Een bepaalde maatschappelijke functie kan dit filmen vanuit dat perspectief dus moeilijk worden ontzegd.

Maar mag dat eigenlijk wel, het filmen van de politie in uitoefening van hun beroep ?

Hebben ook politieagenten ook geen recht op privacy ? Je mag in principe iemand alleen filmen of fotograferen met hun toestemming. Iedereen heeft recht op privacy, ook politieagenten. Krijg je geen toestemming? Dan mag je principieel niet filmen of fotograferen én die beelden natuurlijk ook niet verspreiden.

Maar moeten we de politie niet kunnen controleren, dan ?

Het evenwicht tussen tussen het recht op ‘maatschappelijke controle’ van de burger en het recht op privacy van de politieagent komt de rechter ten gronde toe.

Speciaal statuut politie:

De politie heeft on onze maatschappij natuurlijk een bijzonder statuut. Zij hebben een opleiding genoten, hebben een eed afgelegd en ze hebben het ‘monopolie op geweld’. Dat wil zeggen dat, wanneer het nodig is dat er een bepaalde mate van geweld wordt gebruikt in de maatschappij, de politie de enige is dat dat wettelijk mag doen.

Evenwel is dat gebruik van geweld (gelukkig) nog wel onderworpen aan regels. Strenge regels. Het is niet zo dat geweld dat door de politie wordt gebruikt altijd wettelijk of legaal is.

Het gebruik van geweld door de politie wordt in België geregeld in de Wet op het Politieambt van 1992.

Daar leren we dat een politieagent geweld mag gebruiken op voorwaarde dat dat geweld legitiem, proportioneel en noodzakelijk is.

We moeten daarbij opmerken dat gebruik van geweld door de politie strikt wordt opgevolgd in België. Gebruik van vuurwapens leidt altijd tot een onderzoek (Comité P). Ook worden klachten ernstig genomen.

Dat maakt de ‘controle’ door het filmen van politiemensen wellicht minder nodig …

Wellicht is deze stringente regeling het gevolg van het feit dat België in het verleden een aantal keren veroordeeld werd  in zaken betreffende buitensporig politiegeweld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Voorwaarden:

 Er is in de huidige regelgeving geen wettelijk verbod om de politie te filmen tijdens een interventie, maar men moet als burger wel voldoen aan enkele voorwaarden zodoende het filmen legitiem is.

Je moet als burger een rechtsgrond hebben voor het maken van dergelijke filmopnames. Zo is het filmen van een interventie met buitensporig politiegeweld, of waarbij sprake is van racisme of discriminatie, toegestaan aangezien het de maatschappij hiervan informeert en een maatschappelijk debat dient.

Daarnaast mag je tijdens het filmen de politie niet hinderen in haar werk. Het recht om de politie te filmen kan beperkt worden wanneer het noodzakelijk is voor de handhaving van de openbare orde of de veiligheid van personen.

Je moet de politieagenten meedelen dat je aan het filmen bent en je mag de beelden slechts delen (op het internet) indien de politieagenten onherkenbaar zijn gemaakt (blurren) of indien zij daar toestemming voor hebben gegeven.

Ook journalisten hebben het recht om de politie te filmen, en dit mag in tegenstelling tot ‘gewone’ burger altijd en zonder enige voorwaarde, aangezien journalisten een uitzondering vormen.

Het filmen van een banale controle waarbij de agenten duidelijk in beeld komen, en er geen sprake is van een rechtsgrond, kan mogelijks door een rechter ten gronde niet aanvaard worden. Hierbij zou een rechter in zijn beoordeling het recht op privacy van de agenten zwaarder kunnen laten doorwegen dan het recht op vrije meningsuiting van de burger.

Een andersluidende beslissing van de rechter zou kunnen genomen worden ingeval van buitensporig geweld of racistische uitspraken, zoals hierboven al uiteengezet.

Moet er een nieuwe wet komen ?

Recentelijk bracht het ‘Controleorgaan op de politionele informatie’ advies uit betreffende het filmen door burgers van politie-interventies. In dit advies wordt er gepleit voor een wettelijk kader dat het recht op filmen van politieagenten tijdens een interventie regelt.

Of zo’n kader ooit in lijn zou zijn met de vrijheid van meningsuiting is echter nog maar de vraag. Het EHRM stelt immers voorop dat er een evenwicht moet gezocht worden tussen het recht van de politieambtenaar op eerbiediging van zijn persoonsgegevens en de vrijheid van meningsuiting van de burger én, zoals de rechtsleer stelt, moet dit evenwicht beoordeeld worden van geval tot geval en niet met een wettelijke bepaling die het recht om te filmen op algemene manier zou inperken.